พิฆเนศวร ตำนานเทพเจ้าหัวช้าง สัญลักษณ์แห่งปัญญาและความสำเร็จ

ทำไมเทพเจ้าผู้ทรงพลังถึงมีเศียรเป็นช้าง? คำถามนี้วนเวียนอยู่ในความคิดของผู้คนมานานหลายศตวรรษ ตำนานและเรื่องราวมากมายถูกเล่าขานสืบต่อกันมา บทความนี้พาทุกท่านดำดิ่งสู่โลกแห่งตำนาน เรื่องราว และที่มาของพระพิฆเนศ เทพเจ้าผู้เป็นที่เคารพบูชาสูงสุดองค์หนึ่งในศาสนาฮินดู

เบื้องหลังม่านแห่งตำนาน

ตำนานกำเนิดพระพิฆเนศมีหลากหลาย แต่ละเวอร์ชั่นก็มีความน่าสนใจและแฝงไว้ด้วยคติสอนใจแตกต่างกันไป ตำนานที่โด่งดังที่สุดเล่าว่า พระนางปารวตี พระมเหสีของพระศิวะ ได้สร้างเด็กชายจากดินเหนียวและประทานชีวิตให้เขา เด็กชายคนนี้ได้รับการขนานนามว่า “พระคเณศ” พระนางปารวตีรักและเอ็นดูพระคเณศดุจดวงใจ

จุดเริ่มต้นของเศียรช้าง ตำนานและคติสอนใจ

พระพิฆเนศ เทพเจ้าผู้เป็นที่เคารพบูชาสูงสุดองค์หนึ่งในศาสนาฮินดู โดดเด่นด้วยรูปลักษณ์อันเป็นเอกลักษณ์ คือ เทพเจ้าผู้มีเศียรเป็นช้าง ตำนานเกี่ยวกับที่มาของเศียรช้างนั้นมีหลากหลาย แต่ละเวอร์ชั่นมีรายละเอียดและแง่คิดที่แตกต่างกันไป บทความนี้ขอนำเสนอตำนานการกำเนิดเศียรช้างของพระพิฆเนศ 3 ตำนานหลัก ดังนี้

1. ตำนานจากพระนางปารวตี

ตามตำนานนี้ พระนางปารวตี พระมเหสีของพระศิวะ ได้สร้างเด็กชายจากดินเหนียวและประทานชีวิตให้เขา เด็กชายคนนี้ได้รับการขนานนามว่า “พระคเณศ” พระนางปารวตีรักและเอ็นดูพระคเณศดุจดวงใจ

อยู่มาวันหนึ่ง พระศิวะเสด็จกลับจากการรบ พบพระคเณศเฝ้าประตูพระตำหนัก พระคเณศไม่รู้จักพระศิวะ จึงทำตามหน้าที่ของเขาอย่างเคร่งครัด ไม่ยอมให้พระศิวะเข้า พระศิวะทรงกริ้วและตัดเศียรพระคเณศด้วยตรีศูล

เมื่อพระนางปารวตีทรงทราบข่าว รู้สึกโศกเศร้าเสียพระทัย พระศิวะทรงสัญญาว่าจะคืนชีพให้พระคเณศ โดยนำเศียรของสัตว์ตัวแรกที่พบมาต่อกับร่างของพระคเณศ เหล่าทวยเทพออกเดินทางไปตามหาสัตว์ตัวแรกที่พบ และพบลูกช้างตัวหนึ่งที่เสียชีวิต เหล่าทวยเทพจึงนำเศียรช้างมาต่อกับร่างของพระคเณศ

2. ตำนานจากพระพรหม

ตำนานนี้เล่าว่า พระพรหมสร้างพระพิฆเนศขึ้นมาเพื่อเป็นผู้รักษาประตูสวรรค์ พระพิฆเนศมีหน้าที่ตรวจสอบผู้ที่จะเข้าออกสวรรค์อย่างเคร่งครัด เหล่าเทพและเทวีที่ต้องการเข้าสวรรค์ต่างพากันไม่พอใจพระพิฆเนศ

อยู่มาวันหนึ่ง พระพิฆเนศเฝ้าประตูสวรรค์อยู่ตามปกติ พระราหู เทพแห่งราหู ต้องการเข้าสวรรค์ แต่พระพิฆเนศปฏิเสธ เพราะพระราหูไม่ใช่เทวดา พระราหูโกรธแค้น จึงใช้ตรีศูลตัดเศียรพระพิฆเนศ

เมื่อพระพรหมทราบข่าว รู้สึกโกรธแค้นพระราหูมาก จึงสาปให้พระราหูไม่มีศีรษะ พระราหูขอขมาลาโทษ พระพรหมจึงประทานพรให้พระราหูมีลำตัวเป็นอมตะ แต่ไม่มีศีรษะ

3. ตำนานจากการต่อสู้กับปีศาจ

ตำนานนี้เล่าว่า พระพิฆเนศต่อสู้กับปีศาจร้ายชื่อ “กัยมุข” การต่อสู้เป็นไปอย่างดุเดือด พระพิฆเนศได้รับบาดเจ็บสาหัส ศีรษะของพระพิฆเนศถูกตัดขาด

พระศิวะทรงเห็นความกล้าหาญของพระพิฆเนศ จึงประทานเศียรช้างให้กับพระพิฆเนศ เพื่อเป็นการชุบชีวิตและเพิ่มพลังให้กับพระพิฆเนศ

คติสอนใจจากตำนาน

ตำนานการกำเนิดเศียรช้างของพระพิฆเนศ ล้วนแฝงไว้ด้วยคติสอนใจมากมาย ดังนี้

• ความกตัญญู พระพิฆเนศเป็นตัวอย่างที่ดีของความกตัญญูต่อพระมารดา ถึงแม้ว่าพระศิวะจะตัดเศียรของพระพิฆเนศ แต่พระพิฆเนศก็ไม่เคยโกรธแค้นพระศิวะ
• ความเสียสละ พระพิฆเนศยอมสละชีวิตเพื่อปกป้องหน้าที่ของเขา เป็นตัวอย่างที่ดีของความเสียสละ
• พลังปัญญา พระพิฆเนศเป็นเทพเจ้าแห่งปัญญา แสดงให้เห็นว่า ปัญญาสามารถเอาชนะอุปสรรคต่างๆ ได้

พระพิฆเนศ สัญลักษณ์แห่งปัญญาและความสำเร็จ

พระพิฆเนศ เป็นเทพเจ้าในศาสนาฮินดูที่โด่งดังและเป็นที่รู้จักมากที่สุดองค์หนึ่ง เป็นที่เคารพบูชาในฐานะ “เทพเจ้าแห่งปัญญา” “เทพเจ้าแห่งความสำเร็จ” “เทพเจ้าขจัดอุปสรรค” และ “เทพเจ้าแห่งโชคลาภ”

รูปลักษณ์

พระพิฆเนศมีรูปลักษณ์ที่โดดเด่นไม่เหมือนใคร คือมีเศียรเป็นช้าง มี 4 กร พระวรกายอ้วนท้วนสมบูรณ์ ประทับนั่งบนแท่นดอกบัว

สัญลักษณ์

เศียรช้าง เป็นสัญลักษณ์ของปัญญา ความเฉลียวฉลาด และความรอบรู้

งาช้าง เป็นสัญลักษณ์ของการฟังที่ดี การจดจำที่ดี และความคิดสร้างสรรค์

4 กร เป็นสัญลักษณ์ของพลังอำนาจ การปกป้อง และความคุ้มครอง

พระวรกายอ้วนท้วนสมบูรณ์ เป็นสัญลักษณ์ของความอุดมสมบูรณ์ ความร่ำรวย และความเจริญรุ่งเรือง

ดอกบัว เป็นสัญลักษณ์ของความบริสุทธิ์ ความรู้ และการตรัสรู้

การบูชา

พระพิฆเนศ เป็นที่เคารพบูชาอย่างกว้างขวางในหลายประเทศ ผู้คนนิยมบูชาพระพิฆเนศเพื่อขอพรในเรื่องต่างๆ เช่น

• การเรียน การสอบ การทำงาน ธุรกิจ การเงิน
• ความรัก ครอบครัว สุขภาพ ความปลอดภัย
• การขจัดอุปสรรค ปัญหา อุปสรรค ศัตรู

บทสวด

บทสวดที่นิยมสวดบูชาพระพิฆเนศ คือ “บทสวดมนต์พระพิฆเนศ” หรือ “โอม ศรี คเณศายะ นะมะฮะ”

สถานที่

สถานที่ศักดิ์สิทธิ์ ที่โด่งดังสำหรับการบูชาพระพิฆเนศ เช่น

• วัดพระศรีมหาอุมาเทวี กรุงเทพฯ ประเทศไทย
• วัดมหาเทพ กรุงเทพฯ ประเทศไทย
• วัดแขก กรุงเทพฯ ประเทศไทย
• วัดตรีมูรติ นนทบุรี ประเทศไทย
• วัดป่าสาลวัน นครนายก ประเทศไทย
• วัดมังกรกมลาวาส กรุงเทพฯ ประเทศไทย
• วัดเทพลีลา กรุงเทพฯ ประเทศไทย

เทศกาล

เทศกาล ที่สำคัญสำหรับการบูชาพระพิฆเนศ คือ

• เทศกาลคเณศจตุรถี เป็นเทศกาลเฉลิมฉลองวันประสูติของพระพิฆเนศ ตรงกับวันขึ้น 4 ค่ำ เดือน 6 ของทุกปี
• เทศกาลคเณศชตุร்த்தี เป็นเทศกาลเฉลิมฉลองวันประสูติของพระพิฆเนศ ตรงกับวันขึ้น 4 ค่ำ เดือน 6 ของทุกปี
• เทศกาลคเณศวิสर्जन เป็นเทศกาลเฉลิมฉลองวันสิ้นสุดเทศกาลคเณศจตุรถี ตรงกับวันแรม 14 ค่ำ เดือน 6 ของทุกปี

พระพิฆเนศ เป็นเทพเจ้าที่เปี่ยมด้วยเมตตา 慈悲 และความปรารถนาดี การบูชาพระพิฆเนศด้วยความศรัทธา จะช่วยนำพาชีวิตไปสู่ความสำเร็จ ความสุข และความเจริญรุ่งเรือง

บทสรุป

เศียรช้างของพระพิฆเนศ ไม่ได้เป็นเพียงเอกลักษณ์ที่โดดเด่น แต่ยังแฝงไปด้วยแง่มุมเชิงสัญลักษณ์ที่ลึกซึ้ง  สะท้อนให้เห็นถึงพลัง ปัญญา และความเมตตาของเทพเจ้าผู้ยิ่งใหญ่องค์นี้

ทำไมเทพเจ้าผู้ทรงพลังถึงมีเศียรเป็นช้าง? คำถามนี้วนเวียนอยู่ในความคิดของผู้คนมานานหลายศตวรรษ ตำนานและเรื่องราวมากมายถูกเล่าขานสืบต่อกันมา บทความนี้พาทุกท่านดำดิ่งสู่โลกแห่งตำนาน เรื่องราว และที่มาของพระพิฆเนศ เทพเจ้าผู้เป็นที่เคารพบูชาสูงสุดองค์หนึ่งในศาสนาฮินดู

 

เขียนโดยผู้เชี่ยวชาญงานเขียน

นามปากกา : จุดสมดุล