ร้อนแล้ง น้ำท่วม ไฟป่า ภัยพิบัติทางธรรมชาติเหล่านี้ล้วนเกี่ยวข้องกับปรากฏการณ์ “เอลนีโญ่-ลานีญ่า” วัฏจักรธรรมชาติที่ส่งผลต่อสภาพอากาศทั่วโลก แต่ปรากฏการณ์นี้คืออะไร? เกิดขึ้นได้อย่างไร? และส่งผลต่อเราอย่างไร?

เคยสงสัยไหมว่าทำไมบางปีอากาศร้อนจัด บางปีฝนตกหนักผิดปกติ หรือบางปีเกิดภัยแล้งรุนแรง ปรากฏการณ์เหล่านี้ล้วนมีสาเหตุมาจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศโลก หนึ่งในปรากฏการณ์ที่ส่งผลต่อสภาพอากาศโลกอย่างมากคือ “เอลนีโญ่-ลานีญ่า” วัฏจักรธรรมชาติที่เกิดขึ้นในมหาสมุทรแปซิฟิก ส่งผลต่อสภาพอากาศทั่วโลก

เอลนีโญ่ หมายถึง ปรากฏการณ์ที่อุณหภูมิของน้ำทะเลบริเวณมหาสมุทรแปซิฟิกฝั่งตะวันออกสูงขึ้นกว่าปกติ ส่งผลให้เกิดสภาพอากาศแปรปรวน ฝนแล้งในบางพื้นที่ และน้ำท่วมในบางพื้นที่

ลานีญ่า ตรงกันข้ามกับเอลนีโญ่ คือ อุณหภูมิของน้ำทะเลบริเวณมหาสมุทรแปซิฟิกฝั่งตะวันออกต่ำกว่าปกติ ส่งผลให้เกิดฝนตกหนัก น้ำท่วมในบางพื้นที่ และความแห้งแล้งในบางพื้นที่

ปรากฏการณ์เอลนีโญ่-ลานีญ่า เกิดขึ้นได้อย่างไร?

เอลนีโญ่ เกิดจากกระแสลมตะวันออกเฉียงใต้ที่พัดผ่านมหาสมุทรแปซิฟิกอ่อนกำลังลง ส่งผลให้น้ำทะเลอุ่นไหลไปทางตะวันออก

ลานีญ่า เกิดจากกระแสลมตะวันออกเฉียงใต้ที่พัดผ่านมหาสมุทรแปซิฟิกมีความรุนแรงมากขึ้น ส่งผลให้น้ำทะเลเย็นไหลขึ้นมาผิวน้ำ

ผลกระทบของปรากฏการณ์เอลนีโญ่และลานีญ่า

เอลนีโญ่และลานีญ่า ส่งผลกระทบต่อโลกของเราอย่างกว้างขวาง  ผลกระทบหลักๆ แบ่งออกได้ดังนี้

1.เอลนีโญ่-ลานีญ่า กับภัยพิบัติทางธรรมชาติ

เอลนีโญ่ และ ลานีญ่า เป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่ส่งผลต่อสภาพอากาศทั่วโลก ปรากฏการณ์เหล่านี้มีความเกี่ยวข้องกับภัยพิบัติทางธรรมชาติ ดังนี้

เอลนีโญ่

• เพิ่มความเสี่ยงต่อภัยแล้ง ไฟป่า พายุเฮอริเคน
• ตัวอย่าง
  • เอลนีโญ่ปี 1997-1998 ส่งผลให้เกิดภัยแล้งในไทย อินโดนีเซีย และออสเตรเลีย
  • เอลนีโญ่ปี 2015-2016 ส่งผลให้เกิดไฟป่าในอเมริกาเหนือ และพายุเฮอริเคนแมทธิว

ลานีญ่า

• เพิ่มความเสี่ยงต่อน้ำท่วม ดินถล่ม พายุไซโคลน
• ตัวอย่าง
  • ลานีญ่าปี 2010-2011 ส่งผลให้เกิดน้ำท่วมในไทย เวียดนาม และออสเตรเลีย
  • ลานีญ่าปี 2017 ส่งผลให้เกิดดินถล่มในเปรู และพายุไซโคลนในฟิลิปปินส์

2. เอลนีโญ่-ลานีญ่า กับความเสียหายต่อเศรษฐกิจ

1. ภาคเกษตรกรรม

• เอลนีโญ่ ภัยแล้งส่งผลต่อผลผลิตทางการเกษตร
• ลานีญ่า น้ำท่วมส่งผลต่อผลผลิตทางการเกษตร

ตัวอย่าง

• เอลนีโญ่ปี 1997-1998 ส่งผลให้เกิดภัยแล้งในไทย ส่งผลให้ผลผลิตข้าวลดลง
• ลานีญ่าปี 2011 ส่งผลให้น้ำท่วมในไทย ส่งผลให้ผลผลิตข้าวเสียหาย

3. เอลนีโญ่-ลานีญ่ากับภาคประมง

1. อุณหภูมิของน้ำทะเล

• เอลนีโญ่ อุณหภูมิของน้ำทะเลสูงขึ้น ส่งผลต่อปริมาณสัตว์น้ำ
  • ปลาบางชนิดอพยพไปยังแหล่งน้ำที่เย็นกว่า
  • ปะการังฟอกขาว
  • ปลาบางชนิดตาย
• ลานีญ่า อุณหภูมิของน้ำทะเลเย็นลง ส่งผลต่อปริมาณสัตว์น้ำ
  • ปลาบางชนิดอพยพไปยังแหล่งน้ำที่อุ่นกว่า
  • ปะการังเจริญเติบโต
  • ปลาบางชนิดชุกชุม

ตัวอย่าง 

• เอลนีโญ่ปี 2015-2016 ส่งผลให้อุณหภูมิของน้ำทะเลในอเมริกาใต้สูงขึ้น ส่งผลต่อปริมาณปลาแซลมอนลดลง
• ลานีญ่าปี 2011 ส่งผลให้น้ำทะเลเย็นลง ส่งผลให้ปลาบางชนิดในไทยชุกชุม

2. กระแสน้ำ 

• เอลนีโญ่ กระแสน้ำอุ่นไหลไปทางตะวันออก ส่งผลต่อการอพยพของสัตว์น้ำ
• ลานีญ่า กระแสน้ำเย็นไหลไปทางตะวันตก ส่งผลต่อการอพยพของสัตว์น้ำ

ตัวอย่าง 

• เอลนีโญ่ปี 1997-1998 ส่งผลให้ปลาทูน่าอพยพไปยังชายฝั่งตะวันออกของมหาสมุทรแปซิฟิก
• ลานีญ่าปี 2010-2011 ส่งผลให้ปลาหมึกอพยพไปยังชายฝั่งตะวันตกของมหาสมุทรแปซิฟิก

3. ฝน

• เอลนีโญ่ ฝนน้อยลง ส่งผลต่อปริมาณน้ำในทะเล
• ลานีญ่า ฝนตกหนัก ส่งผลต่อปริมาณน้ำในทะเล

ตัวอย่าง 

• เอลนีโญ่ปี 2015-2016 ส่งผลให้ปริมาณน้ำในทะเลในออสเตรเลียลดลง ส่งผลต่อการเจริญเติบโตของปลา
• ลานีญ่าปี 2011 ส่งผลให้ปริมาณน้ำในทะเลในไทยเพิ่มขึ้น ส่งผลต่อการเจริญเติบโตของปลา

4. ภัยพิบัติทางธรรมชาติ 

• เอลนีโญ่ ภัยแล้ง ส่งผลต่อระบบนิเวศทางทะเล
• ลานีญ่า น้ำท่วม ส่งผลต่อระบบนิเวศทางทะเล

ตัวอย่าง 

• เอลนีโญ่ปี 1997-1998 ส่งผลให้เกิดภัยแล้งในไทย ส่งผลต่อระบบนิเวศทางทะเล
• ลานีญ่าปี 2011 ส่งผลให้น้ำท่วมในไทย ส่งผลต่อระบบนิเวศทางทะเล

4. เอลนีโญ่-ลานีญ่ากับภาคการท่องเที่ยว

• เอลนีโญ่ ภัยแล้ง ส่งผลต่อจำนวนนักท่องเที่ยว
• ลานีญ่า น้ำท่วม ส่งผลต่อจำนวนนักท่องเที่ยว

ตัวอย่าง

• เอลนีโญ่ปี 2015-2016 ส่งผลให้นักท่องเที่ยวในออสเตรเลียลดลง
• ลานีญ่าปี 2011 ส่งผลให้นักท่องเที่ยวในไทยลดลง

5. เอลนีโญ่-ลานีญ่ากับความมั่นคงทางอาหาร

• เอลนีโญ่ ส่งผลให้ผลผลิตทางการเกษตรลดลง
• ลานีญ่า ส่งผลให้เกิดปัญหาขาดแคลนอาหาร

ตัวอย่างผลกระทบต่อความมั่นคงทางอาหาร 

• ปี 2558 เอลนีโญ่ ส่งผลให้เกิดปัญหาขาดแคลนอาหารในหลายประเทศในแอฟริกา
• ปี 2564 ลานีญ่า ส่งผลให้ราคาอาหารในหลายประเทศสูงขึ้น

6. เอลนีโญ่-ลานีญ่ากับสุขภาพ

• เอลนีโญ่ ส่งผลให้เกิดโรคที่เกี่ยวข้องกับความร้อน
• ลานีญ่า ส่งผลให้เกิดโรคที่เกี่ยวข้องกับน้ำท่วม

ตัวอย่างผลกระทบต่อสุขภาพ 

• ปี 2558 เอลนีโญ่ ส่งผลให้เกิดโรคลมแดดในหลายประเทศ
• ปี 2564 ลานีญ่า ส่งผลให้เกิดโรคอุจจาระร่วงในหลายประเทศ

7. เอลนีโญ่-ลานีญ่ากับระบบนิเวศ

• เอลนีโญ่ ส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศทางทะเล
• ลานีญ่า ส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศทางน้ำจืด

ตัวอย่างผลกระทบต่อระบบนิเวศ 

• ปี 2558 เอลนีโญ่ ส่งผลให้ปะการังในหลายพื้นที่ตายลง
• ปี 2564 ลานีญ่า ส่งผลให้ปลาในหลายพื้นที่ตายลง

ตัวอย่างผลกระทบในภูมิภาคต่างๆ

• เอเชียตะวันออกเฉียงใต้

  • เอลนีโญ่ ภัยแล้งในไทย อินโดนีเซีย ฟิลิปปินส์
  • ลานีญ่า น้ำท่วมในไทย เวียดนาม ลาว

• อเมริกาใต้

  • เอลนีโญ่ ฝนตกหนัก น้ำท่วมในเปรู ชิลี
  • ลานีญ่า ภัยแล้งในอาร์เจนตินา บราซิล

• แอฟริกา

  • เอลนีโญ่ ภัยแล้งในเอธิโอเปีย โซมาเลีย
  • ลานีญ่า น้ำท่วมในเคนยา โมซัมบิก

ตัวอย่างสถิติ

• El Niño ในปี 2015-2016 ส่งผลให้เกิดความเสียหายทางเศรษฐกิจทั่วโลก 30,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ
• La Niña ในปี 2010-2011 ส่งผลให้เกิดน้ำท่วมในออสเตรเลีย ทำให้เกิดความเสียหาย 24,000 ล้านดอลลาร์ออสเตรเลีย

แนวทางในการรับมือ

• การติดตามและคาดการณ์สภาพอากาศ
• การพัฒนาระบบเตือนภัยล่วงหน้า
• การจัดการน้ำอย่างมีประสิทธิภาพ
• การพัฒนาพืชพันธุ์ที่ทนแล้ง
• การส่งเสริมการเกษตรแบบยั่งยืน

เอลนีโญ่-ลานีญ่า ปี 2024 นักวิทยาศาสตร์คาดการณ์อย่างไร

เอลนีโญ่ และ ลานีญ่า เป็นปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดขึ้นในมหาสมุทรแปซิฟิก ส่งผลต่อสภาพอากาศทั่วโลก ในปี 2024 นักวิทยาศาสตร์คาดการณ์ว่า:

1. ลานีญ่า

• มีโอกาส 50% ที่ลานีญ่าจะ อ่อนกำลังลง เปลี่ยนผ่านสู่สภาวะปกติในช่วง เมษายน-มิถุนายน
• มีโอกาส 30% ที่ลานีญ่าจะ คงอยู่
• มีโอกาส 20% ที่ลานีญ่าจะ รุนแรงขึ้น

2. เอลนีโญ่

• มีโอกาส 40% ที่เอลนีโญ่จะ เกิดขึ้น
• มีโอกาส 60% ที่จะ ไม่มีเอลนีโญ่

ผลกระทบที่คาดการณ์

• เอลนีโญ่:
  • ภัยแล้งในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ออสเตรเลีย อเมริกาใต้
  • ฝนตกหนักในอเมริกาเหนือ
• ลานีญ่า
  • ฝนตกหนักในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ออสเตรเลีย อเมริกาใต้
  • ภัยแล้งในอเมริกาเหนือ

อย่างไรก็ตาม   การคาดการณ์เหล่านี้เป็นเพียง แนวโน้ม   เท่านั้น   สภาพอากาศจริงอาจแตกต่างออกไป   ขึ้นอยู่กับปัจจัยต่างๆ   เช่น   การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ

ปี 2024 เป็นปีที่น่าจับตามอง

• อุณหภูมิ: อุณหภูมิโลกโดยเฉลี่ยจะสูงขึ้น โดยเฉพาะในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ออสเตรเลีย และอเมริกาใต้
• ฝน:
  • เอลนีโญ่:
    • ฝนน้อยลงในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ออสเตรเลีย และอเมริกาใต้
    • ฝนมากขึ้นในอเมริกาเหนือ ยุโรป และแอฟริกาตะวันออก
  • ลานีญ่า:
    • ฝนมากขึ้นในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ออสเตรเลีย และอเมริกาใต้
    • ฝนน้อยลงในอเมริกาเหนือ ยุโรป และแอฟริกาตะวันออก
• ภัยพิบัติทางธรรมชาติ:
  • เอลนีโญ่:
    • ความเสี่ยงต่อภัยแล้ง ไฟป่า พายุเฮอริเคน
  • ลานีญ่า:
    • ความเสี่ยงต่อน้ำท่วม ดินถล่ม พายุไซโคลน

บทสรุป

เอลนีโญ่-ลานีญ่า เป็นปรากฏการณ์ธรรมชาติที่ส่งผลต่อสภาพอากาศทั่วโลก ส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม การเข้าใจปรากฏการณ์นี้จึงมีความสำคัญต่อการเตรียมพร้อมรับมือกับภัยพิบัติทางธรรมชาติ

แหล่งข้อมูล:

• National Oceanic and Atmospheric Administration
• International Research Institute for Climate and Society
• World Meteorological Organization

เขียนโดยผู้เชี่ยวชาญงานเขียน

นามปากกา : จุดสมดุล